هرم مازلو پنج سطح از نیازهای انسانی را نشان می‌دهد که به فرد اجازه می‌دهد احساس رضایت درونی پیدا کند. این نظریه بیان می‌کند که انسان برای رفع نیازهایش به یک سلسله‌مراتب منظم نیاز دارد. این هرم از اساسیترین نیازها تا پیشرفته‌‌ترین طبقه‌بندی شده است. طبق این نظریه، هدف نهایی رسیدن به (سطح پنج) سلسله‌مراتب است. یعنی خودشکوفایی و خود انگیزشی.
از آنجا که طبیعت بشر بد نیست، قرار نیست آن را سرکوب کنیم. در عوض باید آن را آزاد کرد و پرورش داد.
مازلو به عنوان یک انسانگرا معتقد است که انسان به طور ذاتی تمایل به خودشکوفایی و رشد خود دارد. این بدین معناست که انسان تمایلی تمام‌نشدنی به تعالی و رشد شخصی دارد. اگرچه که برای دستیابی به این نیاز در وهله اول نیازهای اساسی دیگر مانند غذا، آزادی و امنیت، عشق و عزت‌نفس باید برآورده شود.
مازلو در سال ۱۹۵۴ گفته است: «زندگی بشر هرگز درک نخواهد شد مگر اینکه بالاترین آرزوهای او در نظر گرفته شود. رشد، خودشکوفایی، تلاش برای سالم ماندن، جستجو برای هویت و استقلال، اشتیاق برای تعالی (و دیگر توصیف‌های تلاش برای بهتر شدن) باید بی‌چون‌و‌چرا به عنوان یک گرایش انسانی گسترده و شاید جهانی پذیرفته شود.»
این سلسله مراتب نیازهای مزلو، اغلب به‌عنوان یک هرم نشان داده می‌شود تا نمایانگر آن باشد که برای رسیدن به سطوح بالاتر، ابتدا باید نیازهای سطح پایینی به طور کامل تامین و احساس رضایت مربوط به آن ایجاد شود. در صورت عدم تحقق نیازهای سطوح زیرین، فرد به علت نداشتن انگیزه‌ی لازم برای انجام کار، نمی‌تواند پیشرفت کند.
آبراهام مازلو می‌گوید: «داستان نوع بشر، داستان مردان و زنانی است که خودشان را ارزان به فروش می‌رسانند.»
آبراهام مازلو کیست؟
آبراهام هرولد مازلو روانشناس انسان‌گرای آمریکایی بود؛ که به عنوان پدر روانشناسی انسان گرایانه نیز شناخته می‌شود. او از زمان ارائه نظریه “سلسله مراتب نیازهای انسانی” بسیار به شهرت رسید و مورد توجه عموم مردم قرار گرفت و در نهایت با انتشار کتاب “انگیزه و شهرت” در سال ۱۹۴۵ اعتبار و ارزشمندی کلام خود را به اوج رساند.
مازلو با ارائه هرم خود؛ نقش بسزایی در علم روانشناسی جهان گذاشت و توانست تعریف انسان و انسانیت را در دید بسیاری از افراد عوض کند. از نظر هرم مازلو انسان موجودی ذاتا شرور نیست و می‌تواند شخصیت خود را به مرور زمان ارتقا دهد و سرانجام به خودآگاهی برسد.
مفاهیم هرم مزلو، اغلب در محل کار، به‌عنوان ابزاری برای تعیین چگونگی ایجاد انگیزه بیشتر و موثرتر در کارکنان و همچنین اطمینان از برآورده‌شدن نیازهای آنان استفاده می‌شود.
بیماری و رفتارهای شرورانه، در نتیجهٔ ناکام ماندن انسان در رسیدگی به نیازهای طبیعی، عواطف انسانی و استعدادهایش ایجاد می‌شود.
هرم مازلو به این صورت است:
1. نیازهای فیزیولوژیکی: هوا، غذا، آب، مسکن، نیازهای جنسی و خواب؛
2. نیازهای امنیتی: حفاظت، امنیت، ثبات در قانون و شغل و نداشتن ترس از عوامل اجتماعی و محیطی؛
3. نیازهای اجتماعی: داشتن روابط دوستانه، وابستگی عاطفی و روابط خانوادگی، عضویت در گروه‌های خانوادگی، دوستان و کاری؛
4. نیازهای احترامی: خودباوری، عزت نفس و اعتماد به نفس، داشتن شخصیت اجتماعی؛
5. نیازهای خودشکوفایی: تحقق توان بالقوه شخصی، شکوفایی، رشد تجارب شخصی و اجتماعی.
مازلو در خصوص نیازهای انسانی که در هرم بالا به آن اشاره شد، می‌گوید: «کاملا درست است که انسان می‌تواند با یک نان زنده بماند، وقتی به هیچ ماده‌ی غذایی دیگری دسترسی نداشته نباشد، اما وقتی انسان سیر است، باید دید چه اتفاقی برای دیگر نیازهایش می‌افتد. در این حالت، شاهد ظهور سطح بالاتر و جدیدی از نیازهای فرد هستیم. به همین خاطر است که نیازهای اولیه‌ی انسان در کف هرم سلسله مراتب نیازهای مازلو قرار دارد و از آن به نیازهای پایه‌ای یاد می‌شود.»
حتی خشم، لزوماً بد نیست. اگرچه می‌تواند به بدی منجر شود ولی ذاتاً این‌گونه نیست و می‌تواند خوب باشد.
طبیعت بشر آنقدر که اغلب می‌گویند به بدی نزدیک نیست.
.jpeg)
فواید هرم مازلو
همانطور که می‌دانیم هرم مزلو یک نظریه انگیزشی است که بر اساس آن تمام افراد دارای الگوهایی هستند که در ارتباط با نیاز آن‌ها است. این هرم دارای سه فایده و مزیت بزرگ است که در زیر به آن پرداخته می‌شود.
- افراد به سادگی آن را درک می‌کنند
بزرگترین مزیت نظریه انگیزش مازلو درک بسیار ساده آن است و تمامی افراد به راحتی می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. شاید بتوان دلیل این سادگی را اینطور بیان کرد که همه ما در طول زندگی شخصی خود، از یکی از مراحل هرم نیازهای مازلو عبور کردیم.
- طبیعت انسان را در نظر می‌گیرد
مزیت دیگر این هرم آن است که به ماهیت اولیه انسان توجه می‌کند و نشان می‌دهد که با ارضای نیازهای سطح پایین‌تر، افراد می‌تواند برای رفع نیازهای بالاتر اقدام کنند. همه ما می‌دانیم که نیازهای فیزیولوژیکی مانند خوراک، پوشاک و مسکن جز نیازهای اولیه هر انسانی است که تنها با رفع آن‌ها می‌توان به سایر نیازهای شخصی پرداخت.
- همه زمینه‌ها را در نظر می‌گیرد
هرم مازلو تقریباً با همه زمینه‌های زندگی مرتبط است و تفاوتی وجود ندارد که شما یک فرد خانه‌دار باشید یا یک کارمند، این هرم به خوبی نیازهای تمامی افراد را در نظر می‌گیرد. اولویت هر انسانی در ابتدای کار رفع نیازهای فیزیولوژیکی و سپس رفع نیازهای روحی و روانی و در نهایت رفع نیازهای خودشکوفایی است.
.jpg)
هرم گسترش‌یافته‌ی مازلو
مدل پنج مرحله‌ای ابتدایی مازلو در طول دهه‌ی ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به یک مدل ۷ و سپس ۸ مرحله‌ای تبدیل شد:
1. نیازهای زیستی و فیزیولوژیکی: هوا، غذا، آب، پناهگاه، نیازهای جنسی، خواب و غیره؛
2. نیازهای امنیتی: امینت، ثبات شغلی و داشتن قوانین درست و غیره؛
3. نیازهای اجتماعی: داشتن روابط دوستانه، وابستگی عاطفی و روابط خانوادگی، عضویت در گروه‌های خانوادگی، دوستان و کاری؛
4. نیازهای احترامی: خودباوری، عزت نفس و اعتماد به نفس، داشتن شخصیت اجتماعی؛
5. نیازهای شناختی: آگاهی و درک، کنجکاوی، شناخت و اکتشاف، نیاز به درک معنا و پیش‌بینی؛
6. نیازهای زیبایی‌شناسی: قدردانی و جست‌وجو برای یافتن زیبایی، تعادل و غیره؛
7. نیازهای خودشکوفایی: تحقق توان بالقوه شخصی، شکوفایی، رشد تجارب شخصی و اجتماعی؛
8. نیازهای تعالی: کمک به دیگران برای رسیدن به رشد روحی.
مازلو می گوید؛ نادیده گرفتن بخش طبیعی درونمان، دیر یا زود و آشکار و نهان به بیماری منجر می‌شود. طبیعت درونی ما مثل طبیعت و غرایز حیوانات، پر قدرت و مهارناپذیر نیست بلکه به آسانی توسط فرهنگ، عادات و نگرش‌های غلط، مغلوب می‌گردد.